Թուրք երգչուհին հայկական ծագումը ոչ ժխտում է, ոչ էլ հաստատում

Հնագույն երաժշտության «Տաղարան» համույթի «Քելե լաո, քելե էրթանք մըր էրգիր» խորագրով համերգի հրավիրյալ երաժիշտները Գերմանիայից են`դաշնակահար Սիլվա Ֆարմազյանը և թուրք երգչուհի Լեման Շտեհնը:

Համերգը տեղի կունենա սեպտեմբերի 24-ին Կոմիտասի անվան կամերային երաժշտության տանը: Թուրք երգչուհին եվրոպական երկրներում մասնակցում է հայկական ծրագրերով համերգների ու միջոցառումների, իր ուրույն մոտեցումն ունի Հայոց ցեղասպանության հարցում: Հայկական երգերը նա ներկայացնելու է հայերենով:

ԼԵՄԱՆ ՇՏԵՀՆ (գերմանաբնակ թուրք երգչուհի, սոպրանո)

-Ինչո՞վ Ձեզ գրավեց հայկական երգարվեստը:
-Ես կարծում եմ, որ բոլոր ազգերը գեղեցիկ են ու հարազատ իրենց սրտով, հոգով, լեզվով, նրանց բոլորի մշակույթը մեծ գանձ է աշխարհի համար: Համալսարանում սովորելու տարիներին ես ձեռք բերեցի հայ ընկերներ, որոնք շատ թանկ են ինձ համար: Մենք ունեինք փոքրիկ երգչախումբ: Գևորգ Դավթյանը, որ այսօր Ստամբուլի օպերային պետական թատրոնի տնօրենն է, մեզ սովորեցնում էր հայերեն երգեր, որոնք երգում էինք Ծննդյան տոներին: Հայ երաժշտությանը սիրահարվեցի այդ ժամանակվանից:

-Թուրքիայում ներկայացրե՞լ եք հայկական երգեր:
-Հայկական երաժշտութունը և՛ Ծննդյան տոներին, և՛ ուրիշ առիթներով, միշտ էլ ներկայացրել եմ:

-Թուրքիայում շատերը պարզում են, որ իրենք հայ են կամ այլազգի, Դուք մտավախություն, ավելի ճիշտ` կասկածներ չե՞ք ունեցել, որ կարող եք հայկական ծագում ունենալ:

-Այդ հարցն ինձ չի մտահոգել, ավելի շատ հետաքրքրել է: Իմ ընտանիքում շատ են եկվորները տարբեր տեղերից` Ալբանիայից, Եգիպտոսից, Կիլիկիայից: Ես 47 տարեկան եմ, երեկ չէ առաջին օրն եմ իմացել, որ պապիկիս պապը որբ քրիստոնյա է եղել: Անպայման չէ, որ հայ լինի, բայց կարող է նաև հայ լինել:

ՍԵԴՐԱԿ ԵՐԿԱՆՅԱՆ («Տաղարան» համույթի գեղարվեստական ղեկավար և դիրիժոր)

-Ցեղասպանության 100-րդ տարելիցին թուրք երգչուհու հետ հայկական երգը մատուցելը բացառիկ ձևաչափ է: Ինչպիսի՞ն են արձագանքները համերգային այս ծրագրի շուրջ:
-Որպեսզի կարողանամ Ձեր հարցին ամբողջական պատասխան տալ, պետք է ապավինեմ Ձեր աջակցությանը: Բնականաբար, իմ շրջապատում, ովքեր տեղյակ են համերգի մասին, կա հետաքրքություն, բայց լայն առումով դուք պետք է տարածեք, որ հանրությունը տա իր ճշմարիտ գնահատականը: Ես իմ կողմից կարող եմ ասել, որ Լեման Շտեհնը շատ հետաքրքիր ձայն ունի, շատ անուշ երգում է, որպես դիրիժոր, երաժիշտ արդեն վայելել եմ երգչուհու հետ միասնաբար արարելու, միասին թևածելու հաճույքը: Կուզենայի այդ ճախրանքը տարածվեր, հանրությունն իմանար, որ կան այսպիսի մարդիկ, որոնց հետ կարելի է բեմ բարձրանալ, հաց կիսել, սիրել, զբոսնել: Հավելեմ, որ ծրագրում հայկական ժողովրդական երգեր են («Գարուն ա», «Կռունկ», «Կիլիկիա», «Ծիրանի ծառ», «Դլե յաման», «Սարի յալին»), նվագներ, կլինեն նաև պրեմիերաներ:

Ճեպազրույցները` Արմինե ՍԱՐԳՍՅԱՆԻ
Հ. Գ. Արձագանքների առնչությամբ դեռևս ոչինչ ասել չենք կարող: Ոմանց համար ողջունելի կլինի թուրք երգչուհու խաղաղասիրական, առաջադեմ դիրքորոշումը, ոմանց համար անհնար կլինի (ինչպես և ինձ) լսելը «Դլե յամանն» ու «Կիլիկիան» թուրք երգչուհու մեկնաբանությամբ, առավել ևս` հայերենով: Լավ ու վատ կատարումը, այս դեպքում, կմղվի երկրորդ պլան կամ կգրավի մասնագետների ուշադրությունը: Գուցե երգչուհու հայ երաժշտության նկատմամբ սերը, ինչպես և մշտապես ուղեկցվող ժպիտը, անկեղծ է, բայց ոչ ոքի համար գաղտնիք չէ Թուրքիայի երկդիմի քաղաքականությունը: Մշակութային երկխոսություն ասվածին վերապահումով եմ մոտենում: Եվ կարծում եմ` թուրք շատ մտավորականների կողմից ցեղասպանությունն ընդունել-չընդունելն էլ կեղծ կատեգորիա է, երբ գործ ունենք խնդրի հետ, որ ոչ թե երկխոսություններ, հաշտություն է ենթադրում, այլ պահանջատիրություն ու հատուցում:

Լուսանկարներ

Հեղինակի նյութեր

• Պատմության վկաները
• Վերացող ծաղիկներ
• Ձեռք մեկնելու գաղափարը առաքելության վերածվեց
• «Մի նայեք, որ փոքր է մեր երկիրը, եթե արդուկով այս սարերը հարթեցնեք, Չինաստանից մեծ կլինի»
• «Բանկ օտոման» գործողությունը ժամանակին ցնցել էր ամբողջ Եվրոպան
• «Դրսից մեզ վրա կա­րող են ազ­դել միայն ներ­սի գոր­ծիք­նե­րով»
• «Ե­րե­սուն տա­րի ձգ­վեց մեր ան­կա­խու­թ­յան պատ­մու­թ­յու­նը, մենք շա­հե­ցի՞նք»
• Մշա­կույ­թը հեռ­վից հե­ռու պահ­պա­նե­լու հույ­սով
• Անի­մա­ցիան, աշ­խարհն ու մենք
• «Մեր տա­րածք­նե­րը փոք­րա­ցան, ո­րով­հետև այդ­պես էլ չհաս­կա­ցանք, որ պետք է խմենք մեր բա­ժա­կով»
• Արվեստի ուժը
• Նոր մա­տե­նա­շա­րը ներ­կայաց­նում է արևմտա­հայ և ս­փ­յուռք­յան գրող­նե­րի
• Բե­մը կեն­դա­նու­թ­յուն է ստա­նում ա­ռայժմ միայն մա­նուկ­նե­րի հա­մար
• «Գիրք սիրողների համար սա իսկական մկնդեղ է` հյութեղ ու անտանելի»
• Հա­մաշ­խար­հա­յին դա­սա­կան­նե­րի ստեղ­ծա­գոր­ծու­թ­յուն­նե­րը՝ դու­դու­կով
• «Բնակ­չու­թ­յու­նը պատ­րաստ չէ, բայց տար­վում են աշ­խա­տանք­ներ»
• Ամա­նո­րի գի­շե­րը դի­մա­վո­րե­լու են ե­կե­ղե­ցում
• «Ջա­զի մեջ զգաց­վում է ապ­րածդ ժա­մա­նա­կաշր­ջա­նը»
• «Ե­թե չլի­ներ Փե­լե­շ­յա­նը, կար­ծում եմ, դեռևս գտած չէի լի­նի կի­նո­յում իմ ու­ղին»
• «Հու­շար­ձան­ներն այդ տա­րածք­նե­րի պատ­կա­նե­լու­թ­յան անձ­նագ­րերն են»

Մեկնաբանություններ